متن سخنرانی فرشید خدادادیان در چهارمین دوره ی جشنواره ملی حاتم(حمایت از تولید ملی)
تبیین اهمیت”تاریخ شفاهی” و “میراث صنعتی”در مدیریت دانش

رویش زاگرس: فرشید خدادادیان، پژوهشگر و فعال حوزه ی تاریخ شفاهی و میراث صنعتی در چهارمین دوره ی جشنواره ملی حاتم(حمایت از تولید ملی)با ارائه ی یک پاورپوینت توصیفی، ضمن معرفی حوزه های نوین؛ “تاریخ شفاهی”oral history و “میراث صنعتی”industrial heritage بعنوان ارکانی مهم در “مدیریت دانش”، به تبیین اهمیت این موضوعات در یک فعالیت دانش بنیان پرداخت.
خدادادیان، در ابتدای پاورپوینت خود خطاب به مدیران ارشد دولتی و بخش خصوصی، کارآفرینان، صنعت گران و فعالان اقتصادی و تجاری بخش خصوصی و دولتی کشور، با تکیه بر این نفل قول از “ویل دورانت”(پژوهشگر و مولف تاریخ تمدن)که گفته؛”تاریخ”، علم دانستن گذشته برای درک حال و ساختن آینده است، خاطرنشان کرد؛ در حوزه ی صنعت و فعالیت های تجاری، اقتصادی و سازمانی نیز، اگر توجه به “تاریخ”سازمانی و “میراث”صنعتی مان به درک حال، به معنای اینکه”چرا اینجا هستیم؟”و ساختن آینده ی ما، به معنای اینکه؛”چگونه بالاتر باشیم؟”کمک نکند، ارزشی ندارد!
وی افزود؛ در این خصوص هم اندیشی خواهیم کرد که چگونه با توجه به تاریخ شفاهی و میراث صنعتی مجموعه و سازمان مان، به موضوع مدیریت دانش سازمانی خود، بعنوان زیربنای اصلی یک فعالیت و کنش “دانش بنیان” کمک کنیم؟بدین منظور، ابتدا مفاهیم؛ “مدیریت دانش”knowledge management و فعالیت “دانش بنیان” knowledge baseرا یک بار دیگر بازخوانی نموده و سپس در مورد این سوالات، هم اندیشی خواهیم کرد که؛تاریخ شفاهی چیست و چه اهمیتی دارد؟میراث صنعتی چیست و چه اهمیتی دارد؟
این پژوهشگر مولف در زمینه ی تاریخ شفاهی، در بازخوانی مفهوم منابع و “مدیریت دانش” گفت؛ دانش موجود در ذهن موسس، مدیران، کارشناسان ادوار و کارکنان، شامل؛ آموخته ها، تجربیات و خاطرات و همچنین بازخورد مشتریان، حیاتی ‌ترین منابع دانش در سازمان ‌ها هستند و هدف مدیریت دانش؛ تسهیل فرآیند انتقال و دسترسی به دانشی است که افراد به منظور انجام فرآیندهای کاری به آن‌ نیاز دارند.این دانش حاصل کلیه ی آموزه ‌ها و آزموده های تولید شده حین فرآیندهای کاری بوده و به ‌کارگیری آن باعث انجام بهتر کارها می ‌شود.در واقع، مدیریت دانش بر سازماندهی و دسترسی به دانش ‌های کلیدی شامل؛ فرآیندها، رویه‌ ها، ‌روش ‌ها، دروس ‌آموخته و راه ‌حل‌ مشکلات تکراری، در هر جا و هر زمان تمرکز دارد.
وی، در بازخوانی مفهوم”دانش بنیان”نیز گفت؛ به فعالیت ها و در صنعت، به شرکت‌ هایی گفته می ‌شود که بر پایه ‌ی دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی شکل می ‌گیرند.این شرکت ‌ها برای گسترش اختراع و نوآوری و در حوزه ‌ی فناوری ‌های برتر تشکیل می ‌شوند.در ایران، با توجه به برنامه ریزی برای ساماندهی این حوزه، به مؤسسه ‌ای که از لحاظ فنی، و سیستمی، پارامترهای مورد نظر آیین ‌نامه ی تشخیص صلاحیت شرکت ‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان را دارا باشد،”دانش‌بنیان” گفته می ‌شود.موضوع فعالیت شرکت ‌های دانش بنیان توجه به علوم و فناوری های نوین در فعالیت ها، دانش و علوم مرتبط جدید و تجاری ‌سازی یافته ‌های ‌تحقیق و توسعه R&D Research and development است.
خدادادیان، در بیان مسئله ی امروز در مواجهه با حوزه ی دانش بنیان، گفت؛در این میان، تکلیف شرکت ها و موسسات قدیمی تر و برندهای تاریخی چیست؟نابودی! یا بروز شدن؟ و ادامه داد؛ ایده و نکته ی طلایی اینجاست که با تکیه بر “مدیریت دانش” و پیشینه ی تاریخی می توان یک فعالیت “دانش بنیان” موفق، کارآفرین، مستمر و پول ساز داشت و برای دانش بنیان بودن، علاوه بر عدم هراس از پذیرش ایده های جدید، باید مدیریت دانش سازمانی را از دو مسیر مهم، حفاظت نموده و ارتقاء دهیم؛اول، توجه به تاریخ شفاهی سازمان و دوم، توجه به میراث صنعتی سازمان
خدادادیان، در معرفی مقوله ی تاریخ شفاهی گفت؛ این روش، یکی از پدیده های جدید برای دستیابی به رهیافت های تازه در مطالعات تاریخی و راهی برای وارد کردن تمام افراد جامعه در ساختن تاریخ خودشان و درک انتقادی از گذشته است.مصاحبه ی تاریخ شفاهی در مطالعات تاریخی، منبع دست اول محسوب می شود و سندی از جنس صوت و تصویر است.این روش پژوهشی در جستجوی اطلاعات مستند شفاهی و ثبت هر نوع تجربه ی انسانی است که به مرور زمان و در پی تغییرات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در خطر نابودی قرار دارند.تاریخ شفاهی، فرصت دوباره ای در تاریخ معاصر است.فرجه ای که بتوان کوتاهی های تاریخ نگاری را جبران کرد.
مولف کتاب “تاریخ شفاهی ارامنه در صنعت نفت”، در خصوص پیشینه ی تاریخ شفاهی در جهان، گفت؛تاریخ شفاهی، به عنوان ابزاری علمی و پژوهشی، از اوایل قرن بیستم در اروپا مورد توجه قرار گرفت.اولین نسل تاریخ شفاهی دانان حرفه ای را آلن نوینزAllan Nevins و لوئیز استار رهبری کردند.اینان بیشتر بر جمع آوری مجموعه ی نوشته شده از افراد برجسته و اطلاعات ناگفته از آنان برای آیندگان تاکید داشتند.آلن نوینز، در سال۱۹۲۸ به دانشکده تاریخ دانشگاه کلمبیا پیوست و در ۱۹۴۸ اداره ی تحقیقات تاریخ شفاهی آن دانشگاه را تاسیس کرد و اولین مصاحبه را با شهردار نیویورک، جورج مک آننی انجام داد.لوئیز استار، همکار و شاگرد نوینز بود که بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه در ۱۹۶۰ جانشین آلن نوینز در اداره تحقیقات تاریخ شفاهی شد.البته در سال۱۹۴۵ دانشگاه برکلی و در ۱۹۵۸ دانشگاه اوکلاهاما، مراکز تاریخ شفاهی خود را تشکیل دادند.پس از آن و در ۱۹۶۰ اولین برنامه تاریخ شفاهی رئیس جمهوری امریکا توسط کتابخانه هری ترومن انجام شد.سال۱۹۶۷ انجمن تاریخ شفاهی OHA Oral History Association, در امریکا تشکیل شد. موزه جنگ لندن در۱۹۷۲ برای جمع آوری خاطرات شفاهی، بخش اسناد صوتی را تاسیس کرد.در سال۱۹۸۷ گردهمایی در آکسفورد انجام و منجر به تاسیس انجمن بین المللی تاریخ شفاهی شد.سال۱۹۹۶ موسسه بین المللی تاریخ شفاهی در سوئد تاسیس شد و فعالیت ها در این زمینه تا امروز ادامه دارد.
رئیس سابق واحد پژوهش و تاریخ شفاهی موزه های وزارت نفت در خصوص تاریخ شفاهی ایرانی، افزود؛تاریخ شفاهی در ایران به طور مشخص، محصول انقلاب اسلامی است.ایجاد تغییرات بنیادین و مهاجرت و فرار بسیاری از صاحب منصبان حوزه های مختلف باعث شد عده ای به انجام طرح های تاریخ شفاهی بیندیشند.زنده یاد حبیب لاجوردی در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد، آغازگر این راه بود.سال۱۹۸۱ تاسیس بنیاد مطالعات ایران در نیویورک اتفاق افتاد و در ادامه؛ حمید احمدی در آمستردام هلند،حمید شوکت،هما سرشار در مرکز تاریخ شفاهی یهود پروژه هایی با موضوع تاریخ شفاهی ایران را به انجام رساندند.از سال۱۹۸۹ مرکز زنان ایران پروژه هایی در این رابطه تعریف و رادیو بی بی سی نیز در سال های ۶۸و۱۳۶۷ برنامه ی رادیویی داستان انقلاب را توسط باقر معین انجام و پخش کرد.در داخل کشور نیز؛ بنیاد مطالعات ایران با مجله ی یاد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس، آرشیو تاریخ شفاهی مجلس شورای اسلامی از ۱۳۸۷، آرشیو شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی از ۱۳۷۱، موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت و انجمن تاریخ شفاهی ایران، پروژه هایی را اجرا نموده و در دست اجرا دارند.
مدیر موسسه میراث پارس، مجری پروژه های تاریخ شفاهی و میراث صنعتی در خصوص اهمیت ضبط و ثبت تاریخ شفاهی مدیران، کارشناسان و کارکنان در صنعت و تجارت، گفت؛ در این زمینه می توان موارد ذیل را مدنظر داشت؛ انتقال تجربه های مدیریتی و تدوین مدیریت دانش سازمانی، ثبت تاریخچه و پیشینه ی”برند”، هویت سازی، افزایش اعتبار و شوق آفرینی، در دو بعد؛ ملی و جهانی، شفاف سازی و آسیب شناسی شکست ها و بررسی دلایل موفقیت ها و ایمن شدن در مقابل تهدیدها، افزایش انگیزه و راندمان کاری، تقویت و توسعه ی منابع انسانی بعنوان مهمترین سرمایه ی سازمانی، بروز و پرورش خلاقیت ها و توجه به وجوه جدید و مدرن و آینده نگرانه در افزایش راندمان و سود.با توجه به چنین محورهایی باید توجه داشته باشیم که؛ثبت تاریخ شفاهی؛ خاطره نویسی، زندگی نامه نویسی و اتوبیوگرافی نیست، تدوین و ثبت و ضبط مدیریت دانش سازمانی است.توجه به گذشته ی سازمان برای درک حال و ساختن آینده
خدادادیان، در خصوص تعریف میراث صنعتی گفت؛ برای اینکه درک درستی از این نوع از میراث داشته باشیم، بهتر است تعریف کمیته بین المللی حفاظت از میراث صنعتیTICCIH در منشور نیژنی تاگیل را بررسی کنیم.این تعریف، بدین صورت ارائه شده است:میراث صنعتی عبارت است از بقایای فرهنگ صنعتی که دارای ارزش تاریخی، فنی، اجتماعی، معماری و علمی هستند.این بقایا شامل؛ ساختمان ها، دستگاه ها، تعمیرگاه ها، کارگاه ها، کارخانه ها، معادن و محوطه فرآوری و پالایش، انبارها و مخازن، مکان های تولید، تبدیل و مصرف انرژی، حمل و نقل و تمام زیرساخت هایش می شود. و نیز شامل مکان هایی است که برای فعالیت های حجمی مرتبط با صنعت مثل؛ سکونت، تفریح، ورزش، عبادت بهداشت و درمان و آموزش مورد استفاده قرار می گرفتند.
وی افزود؛ میراث صنعتی بنگاه و شرکت ما، بخش مهمی از تاریخ سازمانی و سیر تحول فناوری و دانش در مجموعه ی ماست.با توجه، حفظ و نگهداشت و مرمت و نگهداری میراث صنعتی مجموعه ی خود شامل؛ اشیاء، تاسیسات، فرایندها، اسناد، عکس ها و تصاویر و قراردادها و نظام نامه های مجموعه است که مفهوم مدیریت دانش، ثبت، ضبط و نگهداری می شود. نگهداری از میراث صنعتی، پاسداشت هویت سازمانی و تاریخچه ی فعالیت، اعتبار و ارزش برند ما بوده و اعتماد مشتری و گسترش بازار فروش بر مبنای توسعه ی پایدار را برای ما به همراه خواهد داشت.
مجری طرح موزه های میراث صنعتی نفت مسجد سلیمان تاکید کرد؛ اینکه برندهای مطرح و موفق جهانی، موزه های میراث صنعتی و مراکز اسناد و تاریخ شفاهی اختصاصی خود را دارند، از روی تفنن و تفریح نیست! بخشی از برنامه های تجاری و توسعه ی دانش بنیان ایشان است!بدین ترتیب، اعتبار ما در مواجهه با بخش های دولتی و خصوصی و در دو رویکرد ملی و جهانی در گروی شناسنامه و هویت تاریخی ماست که با میراث صنعتی مان تایید و تثبیت می شود.
خدادادیان، با اشاره به این جمله مهم دکتر سورنا ستاری که؛ دانش بنیان، یک فرهنگ است، خطاب به کارآفرینان و مدیران موسسات و کارخانه ها، سازمان ها و بنیادهای اقتصادی و تجاری دولتی و خصوصی خاطرنشان کرد؛ ما باید فرهنگ دانش بنیان را در کشور ارتقاء دهیم.
وی در پایان گفت؛ تاریخ شفاهی و میراث صنعتی؛از ارکان زیربنایی “مدیریت دانش” سازمانی و مبنای یک فعالیت “دانش بنیان” هستند.لطفا توجه به تاریخ شفاهی و میراث صنعتی سازمان، شرکت، موسسه و بنیادی که بنا نهاده یا آن را راهبری می کنید را جدی بگیرید.
چهارمین دوره ی جشنواره ملی حاتم(حمایت از تولید ملی)که قبل از این در سه دوره متوالی با مشارکت کارآفرینان و مسئولان اقتصادی برگزار شد، روز دوشنبه چهاردهم شهریورماه۱۴۰۱ در مرکز همایش‌های بین‌ المللی صدا و سیما برگزار شد.محورهای این جشنواره بررسی توانمندی‌ های بالقوه و بالفعل صنعت و اقتصاد کشور در تحقق تولید اشتغال ‌آفرین، اقتصاد دانش‌ بنیان و معرفی آخرین دستاوردها و موفقیت‌ برندهای ایرانی بر اساس لیاقت و ارزش ‌آفرینی ملی بود.